یهود و نصارا گفتند: ما فرزندان خدا و دوستان او هستیم. (وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ)...
یهود
یهود و نصارا گفتند: ما فرزندان خدا و دوستان او هستیم. (وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ)1 یهود به پیروان موسای پیامبر و نصارا پیروان عیسای پیامبر گفته می شود. بنی اسرائیل (فرزندان اسرائیل) از تبار یعقوب هستند که اسرائیل (به معنای بنده خدا معادل عبدالله) نام دوم یا لقب او بود.
سبب نامگذاری ایشان به یهود، انتساب به جدّشان "یهودا" چهارمین فرزند یعقوب بود که از آن پس تمام نسل یعقوب، یهودا خوانده شدند. قوم یهود به خاطر رفتارهای ناشایست خود در بدترین شرایط بودند، تا اینکه به گزارش قرآن، خداوند توسط حضرت موسی (علیه السلام) آنها را نجات داد:
«به خاطر بیاورید هنگامی را که موسی به قومش گفت: نعمت خدا بر خود را به یاد داشته باشید، زمانی که شما را از چنگال فرعونیان رهایی بخشید که به بدترین وجهی عذابتان میکردند: پسرانتان را سر می بریدند و زنانتان را برای کنیزی زنده نگه می داشتند و این، آزمایشی بزرگ از طرف پروردگارتان برای شما بود.»2
قوم یهود بسیار مغرور، بهانهگیر و از خود راضی بوده و پیامبر خود موسی را به بهانه های متعدد مثل درخواست مائده آسمانی، تقاضای دیدن خدا، داشتن بت و ... بسیار آزردند: «هنگامی که موسی به قومش گفت: ای قوم من! چرا مرا آزار می دهید با این که میدانید من فرستاده خدا به سوی شما هستم؟!»3 تا آن که خداوند فرمود: «به خاطر پیمان شکنی، آنها را از رحمت خویش دور ساختیم و دل های آنان را سخت نمودیم.»
جسارت آنها تا بدانجا رسید که به تحریف کتاب خدا هم پرداختند: «سخنان خدا را از موضعش تحریف میکنند.»4 این سرکشی ها موجب شد خداوند آنها را گوشمالی دهد: «ما به بنی اسرائیل در کتاب تورات اعلام کردیم که دوباره در زمین فساد خواهید کرد و برتری جویی بزرگی خواهید نمود. هنگامی که نخستین وعده فرا رسد، گروهی از بندگان پیکارجوی خود را علیه شما برمیانگیزیم (تا آنجا که به دنبال شما) خانه ها را جستجو می کنند و این وعده ای است قطعی»5 و نیز: «مُهر ذلّت و نیاز بر پیشانی آنها زده شد و باز گرفتار خشم خدایی شدند؛ چون آنان به آیات الهی کفر ورزیدند و پیامبران را به ناحق میکشتند، زیرا گناهکار و متجاوز بودند.»6
پس از ظهور اسلام، یهودیان با اینکه منتظر دین جدید بودند، اما شدیدترین دشمنی ها را با پیامبر (صلی الله علیه و آله) و مومنان به او داشتند، تا آنجا که خداوند در توصیف آن ها فرمود: «به طور مسلم ای پیامبر دشمن ترین مردم نسبت به مومنان را، یهود و مشرکان خواهی یافت.»7
بعضی از آنها به ظاهر اسلام آوردند، اما مشغول توطئه علیه اسلام بودند، از جمله این توطئهها ساخت مسجد ضرار بود برای مقابله با مسجد پیامبر: «گروه دیگر از آنها کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان رساندن به مسلمانان و تقویت کفر و تفرقه افکنی میان مومنان که کمینگاهی بود برای کسی که از پیش، با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود.»8
و دیگر تهدید مسلمانان به اخراج از مدینه و آواره شدن آنها: «می گویند اگر به مدینه بازگردیم، عزیزان، ذلیلان را از آنجا بیرون می کنند.»9 یا تصمیم به محاصره اقتصادی مسلمانان: «آنها کسانی هستند که میگویند به افرادی که نزد رسول خدا هستند، انفاق نکنید تا پراکنده شوند.»10 و این رفتارها را به قصد تسلیم مسلمانان دنبال میکردند: «ای پیامبر هرگز یهود و نصارا از تو راضی نخواهند شد، تا به طور کامل، تسلیم خواسته های آنها شوی و از آنها پیروی کنی. بگو هدایت، فقط هدایت خداست.»11
خداوند این گروه مظلوم و ستمدیده را که جز بردگی، اسارت و ذلت چیزی نداشتند را به دست حضرت موسی (علیه السلام) از چنگال گروه ظالم و ستمگر فرعون نجات داد. اما آنها نه تنها شکرگزار و قدردان نبودند بلکه راه کفر و لجاجت و عناد در پیش گرفتند و تمام عهدهایی را که خداوند از آنها گرفت (پرستش خدای یگانه، نیکی به پدر و مادر، بستگان، یتیمان و مستمندان، گفتار نیک و خوش رفتاری با مردم، برپا داشتن نماز و ادای زکات، دوری از اذیت و آزار و خونریزی، قبول رسالت پیامبران الهی)12 را زیر پا گذاشتند و برای خداوند شریک قائل شدند13 و سخنان شرک آلود نسبت به خداوند گفتند14 و دست خدا را بسته دانستند؛15
علی رغم آن همه معجزات، گوساله پرست شدند و از جهاد سرپیچی نمودند و درباره روز سبت (شنبه) خیانت کردند؛ لذا به عذاب هایی دچار شدند.
آنها زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم به عهدهای خود وفادار نبودند و مشکلات زیادی برای مسلمانان آفریده و همچنان می آفرینند. البته قرآن همه یهود را یکسان ندانسته و می فرماید: «آنها همه یکسان نیستند، از اهل کتاب جمعیتی هستند که به حق و ایمان قیام میکنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را می خوانند و در حالی که سجده می نمایند، به خدا و روز دیگر ایمان می آورند.»16
و «از اهل کتاب کسانی هستند که به خدا و آنچه بر شما نازل شده و آنچه بر خودشان نازل گردیده، ایمان دارند و در برابر فرمان خدا خواضع اند و آیات خدا را به بهای ناچیز نمیفروشند؛ پاداش آنان نزد پروردگارشان است؛ همانا خداوند سریع الحساب است.»17
نصاری
«چنین بود که فرشتگان گفتند: خداوند تو را به کلمه خویش که نامش مسیح فرزند مریم است و در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربان الهی است، بشارت میدهد.»18 قرآن کریم، «عیسی را همانند آدم (علیه السلام) می داند که به طور ویژه آفریده شده اند.»19 «او از مادری بکر زاده شد و مادرش از زنان برجسته عالم بود که با فرشتگان ارتباط داشت.»20
آیات قرآنی از حضرت عیسی بسیار سخن گفته و او را ستوده است21 و به صراحت کسانی را که به تثلیث معتقدند و او را پسر خدا یا خدا می انگارند، کافر می خواند:22 «زمانی که خدای تعالی به عیسی گفت: آیا تو، به مردم گفته ای که ای مردم به جای خدا، مرا و مادرم را دو معبود برای خود بگیرید؟ عیسی جواب داد: منزهی تو ای خدا، مرا نمی رسد که به مردم چیزی را بگویم که حقم نبود و به فرض هم گفته باشم تو بدان آگاهی، چون تو آنچه در نفس من است میدانی و من آنچه را در نزد توست نمیدانم؛ تو علّام الغیوبی، من به مردم نگفتم مگر همان دستورهایی که به من دادی که ای مردم! خدای تعالی، پروردگار من و خود را بپرستید.»23
قران همچنین بیان میدارد که برخلاف باور مسیحیان، وی را نکشته و به دار نیاویخته اند؛ بلکه او به آسمان عروج نموده است.24
واژه "نصاری" و "انصار" به معنای پیروان عیسی (علیه السلام) در چند آیه قرآن آمده است: «هنگامی که عیسی به کفر آنان پی برد، گفت انصار و یاوران من در راه خدا کیانند؟ حواریون گفتند: ما انصار و یاوران دین الهی هستیم، که به خداوند ایمان آورده ایم و گواه باش که ما فرمان برداریم»25 و نیز «ای مومنان، انصار (یاوران دین) خدا باشید، چنان که عیسی بن مریم به حواریون گفت: چه کسانی در راه دین خدا انصار و یاوران من هستند؟ حواریون گفتند: ما انصار دین خداوندیم.»26
در دو آیه نیز به پیروان عیسی (علیه السلام) به عنوان نصاری اشاره دارد: «آنان که گفتند: ما نصاری هستیم.»27 و «مهربان ترین مردم را نسبت به مومنان (مسلمانان)، کسانی می یابی که میگویند: ما نصاری هستیم؛ این بدان سبب است که در میان ایشان، کشیشان و راهبانی حق پرست هستند و نیز از آن روی که کبر نمی ورزند.»28
یهود و نصاری پیروان دو پیامبر خدا موسی و عیسی (علیهما السلام) از مسیر توحید خارج شدند و مشرک گردیدند و برای خدا پسر قائل شدند: «یهود گفتند: عُزیر پسر خداست و نصاری گفتند: عیسی پسر خداست، این حرف بیهوده و باطل آنهاست.»29 و بعد هم برای خویش جایگاه ویژه ای معین نموده و خود را فرزند خدا نامیدند: «یهود و نصاری گفتند: ما پسران خدا و دوستان او هستیم! به آنها بگو اگر چنین است، پس چرا خداوند به خاطر گناهانتان شما را عذاب می کند؟! شما فقط انسانی از مجموعه آفریدههای او هستید.»30 حتی چنان انحصارطلب شدند که گفتند: فقط ما به بهشت می رویم. «گفتند: غیر از یهود و نصاری کس دیگری داخل بهشت نمیشود! این آرزوی آنهاست. پیامبر به آنها بگو بر این ادعای خود، برهان بیاورید اگر راست می گویید!»31
این چند نمونه از قرآن کریم درباره یهود و نصاری، نشان میدهد که این دو دین بزرگ و الهی چگونه و با چه شدتی دچار تحریف شدند و با این وجود خود را هدایت شده و دیگران را گمراه خواندند. «گفتند: یهودی یا مسیحی شوید تا هدایت یابید! بگو (آیینهای تحریف یافته هرگز نمی تواند موجب هدایت بشر گردند) بلکه به آیین حنیف ابراهیم درآیید تا هدایت شوید و او هرگز از مشرکان نبود.»32
قرآن کریم به گفتگوی عالمان با اهل کتاب و دعوت آنها به همزیستی بر مبانی مشترک که توحید است، توصیه می نماید.33 اما در عین حال هشدار میدهد که در این برخوردها، مباد که از اصول اسلامی خود کوتاه بیاییم و جذب عقاید آنها شویم. آنها تلاش خواهند کرد عقاید خود را بر شما تحمیل نمایند تا از باورها و روشهای آنها پیروی کنید و شما باید در معاشرت با آن ها مواظب باشید، جذب عقاید آنها نشوید: «یهود و نصاری، هرگز از تو راضی نخواهند شد، مگر اینکه به طور کامل تسلیم خواستههای آنها و پیرو آیینشان شوی» سپس اضافه میکند: «اگر تسلیم تعصب ها و هوسها و افکار کوتاه آنها شوی، بعد از آنکه در پرتو وحی الهی حقایق برای تو روشن شده، دیگر هیچ سرپرست و یاوری از ناحیه خدا برای تو نخواهد بود»34 و تو وظیفه داری که به آنها بگویی که «هدایت فقط هدایت الهی است» که با دین اسلام به کمال خود رسیده است.
منابع:
1 مائده/ آیه 18
2 ابراهیم / آیه 6
3 صف/ آیه 5
4 مائده/ آیه 13
5 اسراء/ آیه 4 و 5
6 بقره/ آیه 61
7 مائده/ آیه 82
8 توبه/ آیه 107
9 منافقون/ آیه 8
10 منافقون/ آیه 7
11 بقره/ آیه 120
12 بقره/ آیه 83 و 84
13 توبه/ آیه 30
14 مائده/ آیه 64 تا 60
15 همان مدرک
16 آل عمران/ آیه 113
17 آل عمران/ آیه 199
18 آل عمران/ آیه 45
19 آل عمران/ آیه 59
20 آل عمران/ آیه 45
21 آل عمران/ آیه 35 تا44
22 توبه/ آیه 30
23 مائده/ آیه 116 تا119
24 نساء/ آِه 157
25 آل عمران/ آیه 52
26 صف/ آیه 14
27 مائده/ آیه 14
28 مائده/ آیه 82
29 توبه / آیه 30
30 مائده/ آیه 18
31 بقره/ آیه 111
32 بقره/ آیه 135
33 آل عمران/ آیه 64
34 بقره/ آیه 120