... هرکس دوست دارد خدا را ملاقات کند، در حالی که مقام و مرتبه اش بلند گشته و گناهانش به حسنات تبدیل شده، بایستی ...

نکته ای نادر در منزلت حضرت جوادالائمه (علیه السلام) 

وجود مبارک حضرت صدیقه کبری (سلام الله عليهـا) بـا حفظ اولویت رسول اکرم و امیرالمؤمنين (صلوات الله عليهما) بـر ایشان، در مواردی از آنان بر سایر ائمه (عليه‌‌السلام) حجّيـت دارند؛ حجة الله على الحجج هستند؛ و از شئونات این مقام، تعیین وظایف هر کدام از ایشان (علیهم‌السّلام) است. 

رفع حوایج دنیوی مردم از طرف آن حضرت به عهده وجود مبارک حضرت جواد الائمه (علیه السلام) که کوچکترین اولاد ایشان اند،1 گذاشته شده است که این امر؛ یعنی سرعت و سهولت در برآورده شدن حاجات دنیوی در ساحت مقدسه ایشان که برای بسیاری از افراد تجربه شده است.

اما در فرازهای ابتدایی زیارتی از ایشان، عبارتی است که ناظر بر اعمّ از این امر می باشد؛ عبارتی که در زیارت هیچ کدام از حضرات معصومین (علیهم السّلام) وارد نشده است. و ناظر بر این معناست؛ فرمایش نورانی امام رضا (علیه السلام) در ولادت ایشان که فرمودند: «هذَا الْمَوْلُودُ الَّذِي لَمْ يُولَدْ مُوْلُودٌ أَعْظَمُ بَرَكَةً عَلى شيعَتِنا مِنْهُ».2 در اسلام مولودی بابرکت‌تر از ایشان به دنیا نیامده است.

  و همچنین است صفت "جواد" برای ایشان؛ چرا که "کریم" کسی است که درخواست کننده را رد نمی‌‌کند، و "جواد" کسی است که درخواست نکرده، می بخشد: «السَّلامُ عَلَى الباب الأقصد، والطريق الأرشد....»3 سلام بر نزدیکترین در به مقصود و بالنده ترین راه به کمال... 

سپس جلوه هایی از کمال حضرتش گفته می شود؛ زیارت نامه ای کوتاه که از شدت رسایی معنا در رثای جواد الائمه، دل به حسرت دچار می شود که چرا این همه از توجه و توسل به آن حضرت، غافل بوده است.

پرده برداشتن از راز خلقت و حقیقت آن

مسلم عقلی است که از هر واقعه ای فقط دو نفر می توانند گزارش درست بدهند: خالق واقعه و شاهد واقعه؛ و چنین است که از واقعه خلقت فقط خدای متعال می تواند خبر دهد و اهل بیت (علیهم السلام) که خلقت در مشهد آنان (عليهم السلام) اتفاق افتاده است. «وَشاهِدٍ وَ مَشْهُود»؛4

امام جواد (علیه السّلام) فرمودند: «... إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ يَزَلْ مُتَفَرَّداً بِوَحْدَانِيَّتِهِ، ثُمَّ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ، فَمَكَثُوا أَلْفَ دَهْرٍ، ثُمَّ خَلَقَ جَمِيعَ الْأَشْيَاءِ، فَأَشْهَدَهُمْ خَلْقَهَا، وَأَجْرَى طَاعَتَهُمْ عَلَيْهَا، وَفَوَّضَ أُمُورَهَا إِلَيْهِمْ، فَهُمْ يُحِلُّونَ مَا يَشَاؤُونَ، و يُحَرَّمُونَ مَا يَشَاؤُونَ، ولَنْ يَشَاؤُوا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى».5

به درستی که خدای تبارک و تعالی همواره در یگانگی اش یکتا بود، سپس محمد و علی و فاطمه را آفرید (صلوات الله عليهم) و هزار روز درنگ فرمودند، سپس همه چیز را خلق نمود و ایشان را گواه آفرینش خلایق قرار داد و فرمانبری آنان را بر همه چیز لازم فرمود و امور آنها را به آنان واگذار نمود، پس آنان‌اند که حلال کنند آنچه را خواهند و حرام کنند هر چه را بخواهند و هرگز نخواهند چیزی را مگر آنکه خدای تبارک و تعالی بخواهد.

جان کلام در معیار توحید و شرک

اقتضای شان خدای خالق، مطاع بودن و اقتضای شان بنده و مخلوق، مطیع بودن است؛ پس معیار در توحید و شرک، اطاعت از خدای متعال است. پس اطاعت از هر کسی که او امر به اطاعتش فرموده، توحید و از کسی که او نهی از اطاعتش فرموده، شرک و شریک قرار دادن برای اوست؛ تا جایی که گوشِ دل سپردن به هر گوینده ای، عبادت اوست.

امام جواد (علیه السّلام) در این باره فرمودند: «مَنْ أَصْغَى إِلَى نَاطِقِ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ كَانَ النَّاطِقُ عَنِ اللهِ فَقَدْ عَبَدَ الله وَ إِنْ كَانَ النَّاطِقُ يَنْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِيسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِيسَ.»6 هر که گوش دل به گوینده‌ای سپارد، عبادت او را کرده است؛ پس اگر آن گوینده از طرف خدای متعال و از او می گفت، شنونده خدای را عبادت کرده و اگر از شیطان بود، شیطان را عبادت کرده است.

شاه کلید سعادت و کمال

وجود مبارک امامانی از اهل بیت (علیهم السلام) که تمام و یا بیشتر عمر شریفشان، در تنگنای حصر دشمن گذشته است؛ حضرات معصومین: حضرت موسی‌بن‌جعفر، حضرت جوادالائمه، حضرت امام هادی، حضرت امام حسن عسکری (علیهم السّلام)، به دلیل تنگی مجال و فرصت کم که اقتضای موقعیتشان بوده، تعداد احادیثی که از آنان شرف صدور پیدا کرده اند، اندک و در عوض پُر و فشرده معنا می باشند؛ مانند زیارت جامعه كبيره و زیارت غدیریه امیرالمؤمنین (علیه السلام) که از ناحیه مقدسه امام هادی (علیه السّلام) شرف صدور یافته و جامع ترین بیان در مورد امامت و ولایت اهل بیت (علیهم السّلام) و امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می باشد. 

از جمله آن سخنان، حدیثی از وجود مبارک امام جواد (علیه السلام) است که پرده از حقیقت شگفت انگیز و والای زندگی برای اهل بیت (علیهم السّلام) بر می دارد؛ حقیقتِ تقوا (پاسداری کردن) و آية شريفة: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ»؛7 به درستی که بخشنده ترین شما نزدِ خدای متعال خدادارترین به شماست.

و در خانه اگر کس است، یک حرف بس است: 

از امام حسن عسکری (علیه السّلام) نقل شده که ایشان فرمودند: «... قالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيّ (عليه السّلام)، حِينَ قَالَ رَجُلٌ بِحَضْرَتِهِ: إنّي لَأُحِبُّ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً (عليهما وألهما الصَّلاة والسَّلام) حَتَّى لَوْ قُطِعْتُ إِرْباً إِرْباً، أَوْ قُرِضْتُ لَمْ أَزُلْ عَنْهُ. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلى (عليه السّلام): لَاجَرَمَ أَنَّ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً (عليهما الصلاة والسلام) يُعْطِيَانِكَ مِنْ أَنْفُسِهِمَا مَا تُعْطِيهِمَا أَنْتَ مِنْ نَفْسِكَ، إِنَّهُمَا لَيَسْتَدْعِيَانِ لَكَ فِي يَوْمِ فَصل الْقَضَاءِ مَا لَا يَفِى مَا بَذَلْتَهُ لَهُمَا بِجُزْءٍ مِنْ مِائَةِ أَلْف أَلْفِ جُزءٍ مِنْ ذَلِك.»8 

کسی در محضر امام جواد (علیه السّلام) عرض کرد: من، محمد و على (عليهما السّلام) را به قدری دوست دارم که اگر گوش تا گوش گردنم را ببرند و تکه تکه ام بکنند، از آن (محبت) برنمی گردم. آن حضرت فرمودند: پس در این صورت، آنان نیـز بـه تـو، آن چیزی را از خودشان خواهند داد کـه تـو از خـودت بـه آنـان دادی؛ [یعنی تو اگر جان خودت را در سخت ترین شرایط به آنان دادی آنان نیز جان مبارک خود را در عالی‌ترین درجه از بخشش، به تو خواهند داد؛ اما این کجا و آن کجا؟! و گذشته از آن] در روز قیامت در حق تو چیزی درخواست خواهند کرد که آنچه تو به آنان داده ای، یک از میلیون آن باشد. 

امام جواد در حرم امام رضا (علیهما السّلام)

بسیاری از حاجتمندان در پشت پنجره های فولاد حاجت خود را از امام رضا (علیه السلام) گرفته اند خصوصاً اگر وجود مبارک امام جواد (عليه السلام) را شفیع خود در محضر پدر والامقام او وجود مبارک امام رضا (علیه السلام) قرار داده باشند؛ سرّ این واقعه این است: پنجره های فولاد در حرم امام رضا (علیه السّلام) از آنِ امام جواد (علیه السّلام) هستند. 

زيارت عالية المضامين جواد‌ الائمه (صلوات الله عليه)

«السَّلامُ عَلَى البابِ الأَقْصَدِ وَ الطَّرِيقِ الأَرْشَدِ وَالعَالِمِ المُؤَيَّدِ يَنْبُوعِ الحِكَمِ وَمِصْباحِ الظُّلَمِ سَيِّدِ العَرَبِ وَ العَجَمِ الهادِي إِلَى الرَّشادِ المُوَفَّقِ بِالتَّأْييدِ وَ السَّدادِ، مَوْلايَ أَبي جَعَفِر مُحَمَّدِ بْنِ عَلى الجَوادِ. أَشْهَدُ يا وَلِيَ الله أَنَّكَ أَقَمْتَ الصَّلاةَ وَآتَيْتَ الزَّكَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالمَعْرُوفِ وَ نَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ جَاهَدْتَ فِي سَبِيلِ الله حَقَّ جِهادِهِ وَ عَبَدْتَ الله مُخْلِصاً حَتَّى أتاكَ اليَقِينُ فَعِشْتَ سَعِيداً وَمَضَيْتَ شَهِيداً؛ يا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَكُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً وَرَحْمَةُ الله وَبَرَكاتُهُ.»9

اکسیر ولایت امام جواد (علیه السّلام) و نتیجه آن

داشتن تقوای هر کدام از اهل بیت (علیهم السلام) و با هر کدام به سر به برده وزندگی کردن و همراه بوده و مجالس شدن، به جز نتایج کلی تقوا و پاسداری از آنان (علیهم السلام) نتایج خاص مربوط به هر کدام را نیز دارد؛ و اینک به مناسبت باب حاضر دربارۀ امام جواد (علیه السّلام) عرض می شود.

از امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) نقل شده که فرمودند: «مَن أحَبَّ أَن يَلقَى اللَّهَ وَ قَد رُفِعَت دَرَجَاتُهُ وَ بَدِّلَت سَيِّئَاتُهُ حَسَناتٍ فَلَيَتَوَلَّ مُحمّداً الجواد (سلام الله عليه)».10 هرکس دوست دارد خدا را ملاقات کند، در حالی که مقام و مرتبه اش بلند گشته و گناهانش به حسنات تبدیل شده، بایستی تولیت جواد الائمه (سلام الله علیهم) را قبول کند.

یعنی از حضور ایشان در خود و محیط بر خود مراقبت و مواظبت کرده و او و میل او را بر خود و میل خود مقدم دارد. و نکته بسیار مهم و قابل توجه اینکه برخلاف تصور عده ای، تبدیل سيّئات به حسنات، بخشوده شدن آنها نیست؛ بلکه تبدیل شدن همان گناهان و زشتیها به ثوابها و زیباییهاست. و این به این معناست که وجود مبارک ایشان در مَثل نه چون کیمیا که مانند اکسیر می باشند که به محض ملاقات با فلز آن را طلا می کند؛ لذا در توجه به حضور احاطی ایشان نسبت به خود، مس وجـود و اعمال منسوب به خود، طلا می شوند؛ 

تقدیم به امام جوانی که نور پر برکت وجودش، تنها چند بهار کوتاه بر این عالم خاکی تابید و همچون مادر شهیده اش، مظلومانه پر کشید...

يا جواد الائمه! ادرکنا! صَلَوات الله عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ الطَّيِّبِينَ الطاهرين.

منابع:

1 از حیث عمر کوتاه آن حضرت

2 کافی 2: 67

3 مفاتیح الجنان

4 بروج/3

5 کافی 2: 439

6 عیون اخبار الرضا علیه السلام 1: 304

7 حجرات/ 13

8 بحارالانوار 36: 10 از تفسیر امام حسن عسکری علیه السلام

9 مفاتیح الجنان

10 فضائل ابن شاذان: 166