بزرگ مردی مانند امیرالمومنین که وصیت کند، وصیت نامه اش سراسر پند و حکمت است، مطلب پیش رو، وصیت حضرت علی می باشد که خواندن آخرین سخنان ایشان پر از نکته است.
وصیت حضرت
بسم الله الرحمن الرحیم
این وصیت علی بن ابی طالب است ،شهادت می دهم که خدایی جز الله وجود ندارد، یگانه است و شریک ندارد ،و محمد بنده و پیامبر اوست ، او را به هدایت و دین حقیقی فرستاده ، آن دین را بر همه دین ها برتری داده ، اگر چه مشرکان را خوش نیاید.
نماز عبادات، زندگی و مرگم برای خداوند پروردگار جهان است که شریک ندارد .
به این مطلب دستور داده شده ام و من از تسلیم شدگانم . سپس وصیت می کنم ترا ای حسن و ای همه فرزندان و اهل بیتم و ای همه کسانی از مومنین که نوشته من به دست او می رسد : به تقوی و پرهیزکاری و اینکه مسلمان از دنیا بروید، همگی چنگ به ریسمان خدا زنید و متفرق نشوید ، آن نعمت خدا را بیاد آورید که دشمن یکدیگر بودید و خداوند بین قلب های شما دوستی و الفت ایجاد کرد. از پیامبر شنیدم که می فرمود : اصلاح بین دو نفر بهتر از بسیاری نماز و روزه بهتر است و دشمنی دین را از بین می برد.
به خویشانتان توجه داشته باشید ، با آنان رفت و آمد کنید تا خداوند حساب را بر شما سبک گرداند.
خدا را خدا را در نظر داشته باشید درباره ی یتیمان ، مبادا دهانشان خالی بماند .
مبادا با بودن شما از بین بروند . از پیامبر صل الله علیه و آله شنیدم که می فرمود :
هر کس یتمی را سرپرستی کند تا بی نیاز گردد خداوند بهشت را بر او واجب می کند، همچنان که آتش را برای خورنده ی مال یتیم واجب می کند . خدا را خدا را در نظر داشته باشید در مورد قرآن ، مبادا دیگران در عمل به آن بر شما پیشی گیرند.
خدا را خدا! را در نظر داشته باشید در مورد همسایگانتان ، خدا و پیامبرش در مورد آنان سفارش کرده است .
خدا را خدا را در نظر داشته باشید در مورد خانه ی پروردگارتان (کعبه) مبادا تا وقتی شما زنده هستید از شما خالی بماند ، چون اگر خانه ی خدا ترک شود به شما مهلت داده نمی شود .کسی که قصد آن را بکند ، کمترین چیزی که همراه آن باز می گردد این است که گناهان گذشته اش بخشوده می شود .
خدا را خدا را در نظر داشته باشید درباره ی نماز ، نماز بهترین اعمال است ، نماز عمود دین شماست .
خدا را خدا را در نظر داشته باشید درباره ی ماه رمضان که روزه ی آن سپر از آتش است .
خدا را خدا را در نظر داشته باشید درباره ی فقرا و مساکین ، آنان را در زندگی خودتان شریک قرار بدهید .
خدا را خدا را در نظر داشته باشید در مورد جهاد در راه خداوند به اموال وجانتان.
خدا را خدا را در نظر داشته باشید در مورد نسل پیامبرتان ، مبادا در میان شماها مورد ظلم قرار گیرند در حالی که شما قدرت بر دفع آن داشته باشید .
خدا را خدا را مواظبت داشته باشید درباره ی آن دسته از اصحاب پیامبرتان که بدعتی نگذارند چون پیامبرتان در مورد آنان وصیت کرده است و بدعت گذاران از آنها و از غیرشان و کسی که بدعت گذاری را جای دهد لعنت کرده است .
با مردم سخن نیکو بگویید، همانطور که خداوند دستور داده است .
مبادا امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنید که خداوند امورتان را به دست اشرارتان می دهد، آنجاست که دعا می کنید ولی مورد اجابت قرار نمی گیرد.
فرزندانم ، بر شما باد که با همدیگر رفت و آمد و تبادل افکار و نیکی کنید ، بپرهیزید از این که از همدیگر قطع کرده و روگردان باشید و پراکندگی و جدایی کنید . در نیکی و تقوی به یاری یکدیگر برخیزید و علیه گناه و تجاوزکاری یکدیگر را یاری کنید . از خدا بترسید که عذاب خداوند درد ناک است . خداوند شما اهل بیت را محفوظ بدارد و یاد پیامبر را در میانتان زنده نگاه دارد شما را به خدا می سپارم و بر شما سلام می فرستم .
علی علیه السلام شروع به گفتن لااله الا الله کرد تا در شب اول از دهه ی اخر ماه رمضان ، شب بیست و یکم ، شب جمعه ، چهل سال بعد از هجرت به مقام قرب حق نائل و شهید شد.
منبع : اسرار آل محمد،ص254-کتاب سیره ی عملی اهل بیتِ
حضرت امام علی(ع)،تألیف سید کاظم ارفع.
وصایای امیرالمومنین به امام حسن علیهماالسلام
فُجَیع عقیلی گوید: حسن بن علی بن ابی طالب علیهماالسلام فرمود: چون هنگام وفات پدرم رسید شروع به وصیت نمود، فرمود: اینها مطالبی است که علی بن ابی طالب برادر محمد رسول خدا و پسرعمو و وصی و همدم و همراه او بدان، وصیت و سفارش نموده است. و آغاز وصیتم این است که گواهی میدهم معبودی جز الله نیست، و محمد فرستاده خدا و برگزیده اوست، خداوند او را با علم خود اختیار کرد، و او را برای اختیار و انتخاب خود برگزید و (گواهی میدهم) که خداوند مردگان را از قبرها برانگیزاند، و از مردم در مورد اعمالشان بازخواست میکند، و او به آنچه در سینهها نهان است داناست.
ای حسن تو را – که وصی بودن تو به تنهایی کافی است – سفارش میکنم بدان چه رسول خدا به من سفارش فرمود:
1- پسر جان، چون زمانش (تحقق وصیت) فرا رسد در خانه بنشین، و بر خطاهایت گریه کن،( گریه و استغفار و توبه امامان معصوم علیهمالسلام به منظور وجود گناه در آن بزرگواران نیست. بلکه فلسفه دیگری دارد که مجال ذکرش نیست.) و نباید که دنیا بزرگترین همّ و فکر تو باشد.
2- پسر جانم تو را به گزاردن نماز در وقت خود، و پرداخت زکات به اهلش در هنگام حلول وقتش، خاموشی در برابر امور تردیدآمیز و اشتباه برانگیز، و میانهروی در عمل، و رعایت عدالت در خشنودی و خشم، و خوشرفتاری با همسایگان، و مهماننوازی، و مهربانی به تهیدستان و رنجدیدگان بیبضاعت، و حفظ پیوند با فامیل، و دوستی و همنشینی با فقرا و مساکین، و فروتنی که از برترین عبادات است، و کوتاه داشتن آرزو، و یادآوری مرگ، زهد و بیرغبتی به دنیا، سفارش میکنم که همانا تو در گرو مرگ، و هدف بلا، و مغلوب مرض و بیماری هستی.
3- تو را به ترس از خدا در نهان و آشکار سفارش میکنم،
4- و از شتاب در گفتار و کردار نهی مینمایم،
5- و چون کار آخرتی پیش آمد در انجام آن بشتاب،
6- و چون کار دنیایی پیش آمد شتاب نورز و خوب فکر کن تا به رشد و خیر خودت در آن کار برسی.
7- و از جاهایی که بودن تو در آن موجب متهم شدن توست و نیز از مجلسی که بدان گمان بد میرود بپرهیز که همنشین ناباب همنشین خود را دگرگون سازد.
8- پسرجانم برای خدا کار کن،
9- و از سخن ناروا دوری گزین،
10- و به کارهای پسندیده امر کن،
11- و از زشتیها نهی نما،
12- و با برادران دینی در راه خدا برادری کن،
13- و نکوکار را به خاطر نیکوکاریش دوست بدار،
14- و با فاسق به جهت حفظ دین خود مدارا بنما، و او را در دل دشمن دار، و در اعمال خود از وی فاصله بگیر تا مثل او نباشی،
15- از نشستن در سر کوی و برزن بپرهیز،
16- و بحث و جدل را با کسی که عقل و دانشی ندارد رها ساز.
17- پسرجانم در زندگانی و نیز در عبادت خود راه اعتدال و میانه روی را پیش گیر،
18- و در عبادت به کاری که مداوم و مورد توان توست بپرداز،
19- و پیوسته خاموش باش تا سالم بمانی، و کردار نیکی برای خودت پیش فرست تا غنیمت بری،
20- و نیکی را یاد گیر تا آگاهی یابی،
21- و در هر حال یاد خدا باش،
22- با خردسالان خانوادهات مهربان باش،
23- و بزرگسالانش را احترام بگذار،
24- و طعامی را مخور تا این که پیش از خوردن چیزی از آن را صدقه دهی.
25- پیوسته به روزهداری بپرداز که آن زکات بدن و سپر روزهدار (از آتش دوزخ) است،
26- و با نفس خود جهاد کن،
27- و از همنشین خود در حذر باش،
28- و از دشمنت دوری گزین،
29- و بر تو باد به مجالسی که در آنها یاد خدا میشود، و فراوان دعا کن.
30- پسرجانم راستی که چیزی از خیرخواهی و نصیحت را از تو فرو گذار ننمودم، و اینک زمان جدایی من و تو فرا رسیده است. تو را به برادرت محمد (ابن حنفیه) سفارش به خیر میکنم که او برادر و فرزند پدر تو است، و از میزان دوستی من نسبت به او، با خبری.
31- و اما برادرت حسین که او فرزند مادر توست (و نیازی به سفارش ندارد)، و بیش از این در این باره سفارش نمیکنم، خداوند کفیل من بر شماست، و از او میخواهم که شما را به صلاح آورد، و شر جفاکاران سرکش را از شما باز دارد، و صبر را پیشه سازید تا خداوند خودش زمام امر را به دست گیرد (حکومت را به دست اهلش بسپارد) و هیچ حرکت و نیرویی نیست جز به خدای برتر و بزرگ).(1)
پینوشت:
1- امالی شیخ مفید، ص 247- 243.
منبع:
سوگنامه امام علی علیه السلام، عباس عزیز
یاد مرگ و …
حکمت 203
یاد مرگ و پرهیزکارى
اى مردم از خدایى بترسید که اگر سخنى گویید
مى شنود، و اگر پنهان دارید مى داند، و براى مرگى
آماده باشید، که اگر از آن فرار کنید شما را مى یابد،
و اگر بر جاى خود بمانید شما را مى گیرد، و اگر
فراموشش کنید شما را از یاد نبرد.