نمایشگاه غدیر پیام آور نور
بسم الله الرحمن الرحیم
غرفه ی 1: اهمیت غدیر
الحمد الله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیر المومنین و الائمه
شهنشاه اقلیم ایمان علی است ولی خداوند سبحان علی است
وصی بلافصل ختم رسل مروج به احکام قرآن علی است(1) دیوان صبح بهار
در طلیعه ی سال گشت غدیر، عید بزرگ خدا، گرد هم آمده ایم تا به ابن روز مبارک و فرخنده، جشن ولایت و انتصاب مولایمان حضرت مولی الموحدین امیر المومنین علیه السلام را گرامی داریم و در این محفل نورانی و بی ریا، به پیشگاه وارث زنده ی غدیر، امام عصر ارواحناه فداه، عرض ادب کنیم و تبریک گوییم. قدوم شما عزیزان را به دیده ی منت می نهیم و به شما خوش آمد می گوییم.
اجازه دهید سخن از غدیر را از گذشته ای دورتر آغاز کنیم تا اهمیت و عظمت غدیر را بیش تر بشناسیم.
غدیر مشعلی همیشه فروزان است که به اراده ی الاهی و به دست آخرین رسولان بر افروخته شد تا بشریت همه روزه از نورش بهره گیرد و توشه ای از آن برای سعادت و خوش بختی جاودانه ی خویش بر دارد.
غدیر پیامی الاهی و کتابی همیشه گشوده است تا ما پیوسته در آن نظر کنیم و راه و روش زندگی از آن بیاموزیم و به نشانه ی ایمان و وفاداری، مسوولیت ابلاغ آن را به دیگران در این عصر و در زمان های آینده بر عهده گیریم. بیایید با غدیر بیش تر آشنا شویم و صاحب آن را بشناسیم و به دیگران بشناسانیم.
سخن از امیر غدیر است و خانه زاد کعبه؛ همو که به هنگامه ی میلاد، با شکافته شدن رکن مستجار، سه روز میهمان خدا شد و فرشتگان خدمت گزاران آن ضیافت الاهی بودند. با شکافته شدن دوباره کعبه، آن نادره ی دوران به هم راه فاطمه بنت اسد، چشم در چشم رسول خدا، حضرت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم گشود و این چنین نجوا کرد:
بسم الله الرحمن الرحیم قد افلح المومنون…)(2) سوره ی مومنون
و حبیب خدا مولود نازنین را در آغوش گرفت و پاسخ داد: «قد افلحوا بک یا { یا علی}…»(2) تفسیر برهان، ذیل آیه ی فوق:
«آری {علی جان! به یقین مومنان} به تو رستگار و سعادتمند شدند.»
چنین شد تا نوری دیگر از تبار ابراهیم در آغوش امین مکه جای گرفت و نورٌ علی نور معنا یافت. قضا را چند سالی پیش تر از دوران کودکی وی سپری نشده بود که او را به امین مکه سپردند. بدین سان، هم دم و هم سخن و هم نفس او شد و در دامان او پرورش یافت. با تربیت او قد بر افراشت و هم راه او به حرا رفت و به عبادت و بندگی خدای مهربان پرداخت.
از عام الفیل چهار سال گذشته بود. بیست و هفتم ماه رجب، خدا بر بندگانش منت نهاد(3) آل عمران(3):165( لقد من الله علی امیر المومنین اذ بعث فیهم رسولا…) و امین مکه را به پیامبری مبعوث فرمود و فصل تبلیغ دین خدا آغاز شد.
زاده ی ابوطالب علیه السلام در دوران نوجوانی، نخستین ایمان آورنده به خدا و پیامبر و اولین مسلمان(4) خصال صدوق 2:572:« انی اول الناس ایمانا و اسلاما.» گردید و همراه و هم پای او گام برداشت.
در نخستین دعوت آشکار(5)(یوم الدار)پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، تنها اجابت کننده ی رسول خدا او بود که برخاست و لب به سخن گشود و رسالت پیامبر خاتم را لبیک گفت و در همان مجلس از سوی مقام رسالت به وصایت و جانشینی منصوب شد.
در یکی از سخت ترین دوران اسلام شبی که سران قبایل کفر با نقشه ی شیطانی، شمشیرها به روی دعوتگر دل سوز خویش آخته بودند در پاسخ به در خواست خفتن در جایگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تنها یک سوال از رسول خدا کرد: «آیا شما به سلامت می مانید؟» و از سلامت ماندن خود نپرسید و چون پاسخ شنید«آری»، گویی آسوده شد و در بستر رسول آرام گرفت.(6)لیله المبیت: سیره ی ابن هشام2:91، چاپ بیروت. بی آن که زره بپوشد و شمشیری به دست گیرد و هر دم در انتظار تکه تکه شدن پیکر، در بستر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم خوابید تا حبیب زنده بماند، تا بشریت از این رحمت الاهی در مسیر سعادت و خوش بختی برخوردار گردد، تا ظلم و جور از این جهان رخت بر بندد. آری، او کالای جانش را با خدا سودا کرد و خشنودی خالق را به دست آورد؛ آن هم در زمانی که هنوز حکمی برای جهاد و فداکاری نیامده بود و از این رو سرمشق فداکاران شد.
سیزده سال از بعثت پیامبر صلی الله و علیه و آله گذشته بود که به مدینه النبی (یثرب آن روز) هجرت فرمود و در پیکارهای بدر و احد و خندق و خیبر و بسیاری دیگر از جنگ ها در کنار نبی اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم شرکت جست و از فداکاری برای حفظ جان آن فرستاده ی رحمت دریغ نورزید.
روزی نیز بر بلندای شانه های پیامبر، فراز آمد و بت ها را در فتح مکه فرو شکست و خانه ی توحید را تطهیر کرد.
کارنامه ی 63 سال زندگانی او که با پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم و قرآن و اسلام شکل گرفته بود مشحون از تلاش و فداکاری در تمامی لحظه ها می باشد. در سراسر این دوران، ارزش های والای وجودی و دریای مواج فضایل بی انتهای آن سرور راستان صحنه هایی آفرید که او را به اوج منزلت ها برد و به این افتخارات نایل گردید:
– هم گام و هم راه پیامبر
– امیر اهل ایمان و برترین انسان پس از رسول خدا
– برادر و جانشین و دروازه ی علم پیامبر
– پیشوای هدایتگر، حق گرا و باطل ستیز
– دعوت کننده به قرآن و مفسر شایسته ی آن
– پرچم هدایت و سفینه ی نجات
– با حق است و حق با اوست
– دوست او دوست خدا و پیامبر و دشمن او دشمن خدا و پیامبر است.
– صراط مستقیم الاهی و معیار ایمان و انفاق است.
– نخستین نفر از عترت پیامبر است که امانت گران سنگ و عامل هدایت و جلوگیر از ضلالت پس از رسول خداست.
– از پلیدی ها و لغزش ها به دور و از اصحاب کساء است.
آری،… او فضایل بی شماری را به خود اختصاص داد که در این مجموعه مختصر بیش از این اجمال یاد کرد آن نیست و در اهمیت و عظمت غدیر همین بس که وجود چنین شخصیتی، محور غیر است.
غدیر اگر در اجتماع بی همانند آن روز از سراسر بلاد اسلامی و از قبایل مختلف تشکیل می شود و راویان فراوانش نقل آن را به تواتر می رسانند،
غدیر اگر دارای محتوایی است که در قرآن ریشه دارد و بر اساس فرمان و اراده ی الاهی و به طور رسمی به صورت وحی، از آسمان بر پیامبر فرو فرستاده می شود و جدیت خطاب و ابلاغ به حدی است که با صورت نگرفتن آن، زحمات 23 ساله ی برترین شخص عالم به فرجام نمی رسد و اساساً به مصداق(فما بلغت رسالته) تمامی آن تلاش ها زیر سوال می رود،
غدیر اگر پیام رساننده ای چون آخرین پیام آور الاهی را دارد که جز وحی نمی گوید و قول و فعلش حجت است،
غدیر اگر یادآوری شایستگی ها و فضایل امیر ابرار و اعلام رسمی و آشکار و فراگیر رهبری و ولایت و امامت امیرالمومنین و فرزندانش تا قیامت کبری است،
غدیر اگر تکمیل دین و اتمام نعمت و رضایت خدا را که تا آن روز چنین خطابی سابقه نداشته است در بر دارد،
غدیر اگر افضل اعیاد نزد پیامبر و پیشوایان راستین حضرت او بوده و آن را عید الله اکبر خوانده اند،
غدیر اگر با تمام غرض ورزی ها و تحریف ها و دشمنی ها و به دلیل روشنی و وضوح و دلالت ها و تواتر و اسنادش، سند همیشه زنده ی تاریخ و حماسه ای جاودانه است که اینک بعد از چهارده قرن به دست ما رسیده و حتی عالمان مکتب خلافت(7)دانشمندان اهل تسنن.رک.الغدیر1: 62-158. را نیز به نقل و روایت واداشته است،
… باری، غدیر بنا به تمام این دلایل که گفتیم اهمیتش را به هر انسان طالب سعادت می رساند و می فهماند؛ اما بالاترین عظمت و اهمیت غدیر مدیون شخصیت والای امیر اهل ایمان حضرت مولی الموحدین امام علی بن ابی طالب است که گوشه ای از صفات و ویژگی هایش را لحظاتی قبل اشاره کردیم.
زمان غدیر، مکان غدیر، اصحاب غدیر، بیعت غدیر، الاهی بودن غدیر… همه و همه این رخ داد بزرگ را در جایگاهی مهم و حساس از تاریخ قرار می دهد و علی علیه السلام است که سبب ماندگاری و جاودانگی غدیر است.
اگر علی علیه السلام در میانه ی صحنه ی غدیر نبود، پیامبر دست چه کسی را بالا می برد که مورد تایید خدا باشد و راهش را به گونه ای ادامه دهد تا زحمات 23 ساله ی حضرتش هدر نرود؟!
اگر علی علیه السلام در کنار آن برکه حاضر نمی بود، دست مردم در دست چه کسی گذارده می شد تا آنان را به اوج سعادت و عظمت و ایمان و به سرای بهشت ره نمون گردد؟! اگر علی علیه السلام به آن آبگیر تاریخی نیامده بود، دین و نعمت خداوند چگونه تمام و کامل می شد؟!
مگر نه تنها اوست که می تواند در جانشینی پیامبر خداوند، پاسدار دین و شرف و برتری و افتخار و نگهبان همه چیز باشد؟ کدام انسان دیگری پس از پیامبر، فضایلی چون علی دارد؟
آری، همه چیز «غدیر» که نه، همه چیز «اسلام» پس از پیامبر، به علی بر می گردد و در یک کلام، او روح اسلام است.
… و همچنین است که «نماز بی ولای او، عبادتی است بی وضو».
اینک که اهمیت غدیر را شناختیم و راز عظمت غدیر برایمان آشکار شد، آماده باشیم تا در بخشی دیگر شما را به صحرای جحفه بریم و نظاره گر منبری باشیم که دست رسول خدا دست یداللهی علی مرتضی را بر فراز آورده و آخرین پیام الاهی را می رساند؛ پیامی که اگر به گوش جان کسی برسد و محتوای آن را نپذیرد، این عمل او برابر با خروج از وادی ایمان و بندگی خداست.
کتاب هایی که به نمایش گذارده شده است، هر کدام به نحوی شما را با موضوعات عرضه شده بیش تر آشنا می کند. در آخرین بخش می توانید آثار موجود را برای مطالعه تهیه کنید و پاسخ پرسش های خویش را دریافت دارید.
از خدای مهربان مسالت داریم ما را از متمسکین به ولایت امیر المومنین علیه السلام و فرزندان طاهرینش قرار دهد و توفیق پیروی و تبعیت از آخرین بازمانده ی عترت، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه را به ما عنایت فرماید.
بمنه و کرمه
غرفه ی 2: ماجرای غدیر
خداوندتبارک و تعالی در قرآن مجید می فرماید:
(یا ایها الرسول، بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس)(8)مائده(5):68
هر کس به ولایت علی نائل شد تاریکی کفر از دلش زایل شد
معراج کمال علوی امروز است کز دولت او دین خدا کامل شد(9)حبیب چایچیان(حسان)
اینک که از اهمیت غدیر آگاه شدیم، سعی می کنیم این واقعه را با شفافیت بیش تر در اسناد تاریخی مرور کنیم و امیدواریم که با این کار، بتوانیم در حد خود گرد و غبار ناشی از گذشت زمان را از چهره ی غدیر بزداییم.
سال دهم هجری بود. منادیان پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله و سلم در اطراف و اکناف ندا می دادند تا همه ی مردم بدانند که امسال بیت الله الحرام شرف حضور خاتم الانبیا را درک خواهد کرد. خیل عظیم 70.000 نفری مهاجر و انصار با اضافه شدن مردم مکه و مسلمانان شهرهای دیگر و یمنی ها که به هم راهی امیر ابرار علیه السلام راهی انجام مراسم حج می شدند به 120.000 تن بالغ گشت. کاروان زائران خانه ی خدا از مدینه به سوی مکه حرکت کرد و پس از رسیدن به زادگاه اسلام، مسلمانان به هم راهی رسول خدا صلی الله و علیه و آله و سلم به اعمال حجشان پرداختند. پیامبر رحمت طی آن روزها در مکان هایی مناسب، آخرین سفارش های مذهبی و فرمان های الاهی را به مسلمانان گوش زد فرمودند.
روز هشتم ذی حجّه نیز رسول خدا صلی الله و علیه و آله و سلم با اشاراتی به مسلمانان اعلان فرمودند که امسال آخرین سال عمرشان است و پس از اندک زمانی، منادی حق را لبیک خواند گفت:
«بدانید! دو چیز گران مایه در میان شما باقی می گذارم که اگر بدان ها چنگ در زنید، هر گز گمراه نخواهید شد. آن دو چیز، کتاب خداست و عترتم که اهل بیت من اند. آن دو از یک دیگر جدا نمی شوند تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند.(10) بحار الانوار 37: 144.
در اواخر مراسم حج، رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم میراث و ودایع پیامبران(11)هم چون صحف (= صحیفه های) ابراهیم علیه السلام. بحار الانوار40: 216-217 را به فرمان الاهی، به پیشوای پارسیان سپردند و قبل از حرکت از مکه، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دستور دادند تا بزرگان و اصحاب طی مراسمی به محضر امیرمومنان علیه السلام حضور یابند و با عنوان«امیرالمومنین» بر او سلام گویند.
بلافاصله پس از اتمام حج، بلال از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اعلام کرد:
«فردا… جز ناتوانان همه باید حرکت کنند و در وقت معین در غدیر خم حاضر باشند.»(12) اسرار غدیر: 41.
قافله ی عظیم حاجیان به سوی غدبر خم حرکت کرد و نزدیک روز هجدهم ذی حجه وارد صحرای جحفه شد. هنوز کمی به نقطه ی جدایی قافله ها برای رفتن به سرزمین هایشان باقی مانده بود. آن حضرت با هم راهان به سمت غدیر خم ادامه ی مسیر داد. در نزدیکی آن برکه که گفتنی سالیانی انتظار شرفیابی حضرتش را داشت فرمان ایست داده شد تا کسانی که پیش تر رفته اند باز گردند و آنان که پشت سر هستند برسند.
هوا گرم و سوزان و شدت گرما به حدی بود که مردم گوشه ای از جامه ی ویش را به سر انداخته و گوشه ای دیگر را زیر پای خود قرار داده بودند و در سایه ی مرکب ها از اشعه ی گرم آفتاب خود را حفظ می کردند.
بی شک، خبر مهمی در پیش بود؛ زیرا هر آن چه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمان می داد از جانب خداوند بود و هرگز از روی هوی و هوس سخن نمی گفت.
سلمان و ابوذر و عمار و مقداد به فرمان آن محبوب دل ها در کنار درختی چند، محلی را آماده کردند. سکوی بلندی از سنگ ها و رو انداز مرکب ها فراهم شد. مقارن ظهر بود که موذن ندای اذان سر داد. پیشوای آسمانی با مردم نماز خواند و سپس بر بالای محل بلندی که آماده شد قرار گرفت و بر فراز آن به گونه ای ایستاد تا همه او را ببینند و صدایش را بهتر بشنوند. با اشاره ی او، همه به گردش جمع شدند؛ زن و مرد، پیر و جوان، خرد و کلان، آزاد و برده و مومن و منافق.
پیامبر مهربان امت، پس از ستایش خدای یگانه، اندکی درنگ نمود و در حالی که به اطراف خود در میان توده ی مردم می نگریست، به بانگ بلند، علی علیه السلام را نزد خود فرا خواند و او را یک پله پایین تر از خویش برفراز جایگاه نشانید که باید فرمان مهمی را درباره ی علی بن ابی طالب ابلاغ کند و نیز تصریح فرمود که خداوند به من چنین وحی کرده است:
(ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت بر تو فرود آمده است برسان که اگر نرسانی، رسالت حق را نگزارده ای؛ خداوند تو را از (گزند) مردم حفظ می کند…)
سپس امر موکد پروردگار درباره ی اعلام ولایت رابا صراحت تمام مطرح داشت:
«جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شده و از طرف خداوند مرا مامور کرده است که در این محل اجتماع به پا خیزم و به هر سپید و سیاهی اعلام کنم که علی بن ابی طالب برادر من وصی من و جانشین من بر امتم و امام بعد از من است. هر که با علی مخالفت بنماید رانده ی درگاه خداست و هر کس او را پیروی کند مشمول رحمت الاهی است. مومن کسی است که به علی ایمان آورد او را تصدیق کند.»(13) خطبه ی غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
پس از آن بود که رسول گرامی صلی الله و علیه و آله و سلم امامت دوازده امام بعد از خود را تا آخرین روز دنیا چنین اعلام فرمودند:
«خداوند عزیز و بزرگ صاحب اختیار شما و معبود شماست و بعد ار خداوند، رسولش که اینک، پیش رویتان ایستاده و با شما سخن می گوید سرپرست شماست و پس از من، به فرمان خدا، علی صاحب اختیار و امام شما خواهد بود و بعد از او، تا قیامت، امامت در نسل من از فرزندان او قرار خواهد داشت…»(14) خطبه ی غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
پیامبر رحمت، حضرت محمد بن عبدالله صلی الله و علیه و آله و سلم، در آن اجتماع بزرگ برای این که کم ترین ابهامی باقی نماند دست علی علیه السلام را گرفت و بلند کرد و منشور آسمانی خلافت را این چنین اعلام فرمود:
«من کنت مولاه فهذا علی مولاه…» (15) خطبه ی غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
«بر هر کس که من (صاحب اختیار و ) مولای اویم، این علی مولا (و صاحب اختیار) است».
سخن پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم ادامه داشت. دست امیر المومنین علیه السلام را در دست گرفته و هم چنان بالا نگه داشته بود و فضایل او را بازگو فرمود تا بدین جا رسید:
«ای مردم!… بدانید که شما را فرا خوانم تا به عنوان بیعت با علی، نخست دست بیعت به من بدهید و سپس با او پیمان ببندید… من از جانب خداوند عزیز و بزرگ، برای علی از شما بیعت می گیرم.(پس هر کس پیمان شکند به خود زیان کرده است)…»(16)خطبه ی غدیر پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم.
رسول مهربان اسلام صلی الله و علیه و آله و سلم در ادامه ی سخن، از انبوه حاجیانی که در اجتماع غدیر حاضر بودند، بر پیشوایی و امامت علی و امامان بعد از او اقرار و اعتراف زبانی گرفت و فرمود:
« ای مردم! آن چه به شما گفتم باز گویید و بر علی به عنوان«امیر المومنین» سلام کنید و بگویید: ( شنیدیم و اطاعت کردیم… خداوندا، مومنان را بیامرز و بر کافران خشم گیر. حمد و ستایش سزاوار پروردگار جهانیان است).»(17)خطبه ی غدیر پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم.
رسالتت پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم در انتصاب امیر مومنان علیه السلام از جانب حق با نزول این آیه مهر تایید و رضایت خورد:
(الیوم اکملت و لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا)(18) مائده(5):4.
(امروز (با اعلان ولایت و امامت علوی) دینتان را کامل و نعمت خود را بر شما تایید کردم و خشنود گشتم که اسلام آیین شما باشد.)
شادی قلب پیامبر را انباشته بود. دین خدا کامل شده بود. علی و فرزندانش یک به یک معرفی و به پیشوایی اسلام برگزیده شدند. اینک، مردم پس از پیامبر هرگز بدون امام و پیشوا نخواهند بود تا روزی که به دست آخرین فرزند معصومش زمین مالامال از عدالت و یکتا پرستی شود.
مردم دسته دسته در خیمه ای با خورشید رسالت بیعت می کردند و تبریک می گفتند و سپس با ماه ولایت به عنوان امام و جانشین بعد از پیامبر و امیر المومنین دست بیعت داده سلام و تهنیت خویش را تقدیم آن مولا می کردند.
حسان بن ثابت، شاعر معروف، به مبارکی این روز، اشعاری در ستایش شاه مردان سرود که در برابر پیامبر و انبوه جمعیت خواند. در آخرین ساعات اجتماع غدیر، با آیتی که از آسمان ظاهر شد، حارث فهری که از خدا خواسته بود اگر آنچه پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم می گوید از جانب خداوند است، سنگی بر او فرود آید جان خویش را از دست داد. بدین سان با عذابی که بر او و آیاتی(19)رک. تفسیر برهان،ذیل آیات اولیه ی سوره ی معارج. که بر پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم نازل گردید، سر چشمه گرفتن غدیر از منبع وحی الاهی بر همگان مسلم شد.
در میان آن جمع کسانی بودند که هرگز به پیامبر ایمان نیاورده بودند و هر گاه سخن از وحی می آمد، مضطرب و نگران، لحظه ها را شماره می کردند و در انتظار بودند تا سخن وحی به پایان برسد؛ مبادا که پیامبر از گنداب درون آنان خبر آورد و رسوایشان سازد. آنان کسانی بودند که با شور و هیجانی ساختگی دست بیعت به امام غدیر دادند؛ اما به زودی آن را فراموش کردند و امت مسلمان را از این نعمت بزرگ محروم داشتند.
سر انجام، مسلمانان پس از سه شبانه روز توقف در کنار آبگیر خم و تکمیل دین و دست یافتن به نعمت پر قدر ولایت و امامت، راهی دیار خود شدند تا پیام غدیر را برای آنان که در غدیر حضور نداشتند از زبان خدا و پیامبرش نقل کنند و همه ساله غدیر را به عنوان بزرگ ترین عید مسلمانان جشن گیرند. آری این خواست خدا بود که خوش بختی و سعادت از غدیر امیرمومنان به انسان ها رسد.
اینک که با غدیر در عینیت تاریخ آشنا شدیم، پس از مروری بر آثار و کتاب های عرضه شده در این موضوع، امیدواریم در جایگاه بعدی شما را با پیام و محتوای غدیر بیش تر آشنا کنیم.
از خدای بزرگ می طلبیم که ما را با حقیقت غدیر، این نعمت بزرگ الاهی، آشنا سازد و قدردان وجود پر برکت امیر غدیریان قرار دهد.
و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
غرفه ی 3: پیام غدیر
« ولایه علی بن ابی طالب حصنی فمن دخل حصنی امن عذابی.»
در خم غدیر، کز خدای ازلی رفت آن همه تاکید به تعیین ولی
دانی چه نتیجه کشف شد از اسلام؟ مقصود علی بود و تولای علی (20) محمد حسین صغیر اصفهانی.
سپاس خداوند یگانه را که مدبر جهان است و معبود اهل ایمان. درود و سلام بر آموزگار عالم هستی که بذر هدایت را در سرزمین جان مومنان نشاند و از کلام الاهی گران بارش، سرچشمه ی «غدیر» و «امامت» جوشید و سخاوتمندانه خلایق را به رستگاری فراخواند تا پس از او، مردم بی رهنما نباشند.
غدیر پیام پروردگار بود برای پیامبر خدا. پیام پروردگار بود برای علی بن ابی طالب و فرزندانش. پیام پروردگار بود برای مومنان و همه ی انسان ها؛ از آنان که در غدیر حضور داشتند تا آنان که پس از غدیر به دنیا آمدند؛ از روز غدیر تا آخرین روز دنیا.
غدیر یک دریا رحمت است و حیات. غدیر نردبان قرب است؛ کشیده از زمین تا بام عرش خدا. در غدیر، پیامبر از جانب خداوند فرمان یافت تا پیام غدیر را به همه ی انسان ها ابلاغ کند و پیامبر امین او آن پیام را چنان حکیمانه در قلب انسان ها و جان تاریخ به ودیعت نهاد که نورش هرگز خاموش نمی گردد.
اینک گاه شنیدن و اندیشیدن در پیام غدیر است و ما امیدواریم بتوانیم از سخنان حضرت ختمی مرتبت صلی الله و علیه و آله و سلم بهره گیریم و چکیده و جان مطلب را از آن پیام الاهی و همیشه زنده درک کنیم.
به لطف الاهی، خطبه ی پیامیر صلی الله و علیه و آله و سلم، پس از گذشت چهارده قرن، هم چنان در دسترس ماست. رسول الله در خلال این سخنان خطاب به مسلمانان می فرماید:
«ای مردم!… خداوند عزیز و بزرگ صاحب اختیار شما و معبود شماست و بعد از خداوند، رسولش که مقابلتان ایستاده است و با شما سخن می گوید سرپرست شماست. پس از من، به فرمان خدا، علی صاحب اختیار و امام شما خواهد بود و بعد از او، تا قیامت، امات در نسل من از فرزندان او قرار خواهد داشت…»(21)خطبه ی غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
به روشنی پیداست غدیر فقط آب گیر زلال باران های بهاری صحرای جحفه نیست؛ غدیر تنها یاد آور سه شبانه روز ماندن پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم و 120.000 حاجی مسلمان نیست. غدیر شاهرگ حیات معنوی انسان است. از این رو، کهنه شدنی و فراموش شدنی نیست؛ از یاد رفتنی نیست؛ در درون دلهای مومنان و سینه های راهیان حق و عدالت، زنده و جاودانه است.
در رخ داد بزرگ غدیر، نعمت سرپرستی و صاحب اختیاری بشر به داناترین، راستگو ترین، بزرگوارترین و بخشنده ترین انسان های آسمانی سپرده شد تا با تمسک و هدایت خواهی از آن پیشوایان الاهی، راه سعادت را بپویند.
غدیر جایگاهی است که خدا و پیامبر، امام را در آن به بشر معرفی کردند تا حجت را بر همگان تمام کنند. از این رو، غدیر روز پیمان بستن با نبوت و امامت و از جان و دل پذیرفتن ولایت آن دانایان راست گوی بزرگوار بخشنده است تا بوته ی آزمایش مردم باشد.
سخنان پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم را پی می گیریم:
« ای مردم! راهتان را از علی نگردانید و از وی روی برمتابید و از ولایت و سرپرستی او سر باز نزنید. اوست که به حق راه می نماید و به آن عمل می کند. او باطل را می زداید و از آن نهی می فرماید.
ای مردم! علی را برتر بدانید که خدا او را برتری داده است و او را بپذیرید که علی از جانب خدا امام و پیشواست. به هوش باشید که پیشوای اهل ایمان جز برادرم علی نیست!
ای مردم! قرآن به شما می شناساند که امامان بعد از علی فرزندان اویند و من هم به شما معرفی کردم که آنان از نسل من و از نسل اویند.»(22) خطبه ی غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
آری، غدیر روز زینت گرفتن جهان هستی به ولایت علوی است. غدیر جایگاه یافتن علی و راه علی است. ناخدای آسمانی کشتی غدیر، مولای انس و جان، حضرت امیرمومنان علی بن ابی طتلب علیه السلام است و قرآن کتاب آسمانی آخرین دین الاهی است که او را معرفی می کند و به همه می شناساند.
آن پیام آور رحمت سخنانش را چنین ادامه می دهد:
«بدانید! بالاترین امر به معروف و نهی از منکر آن است که سخن مرا بپذیرید و آن را به کسی که حاضر نیست برسانید و او را از طرف من به پذیرفتن آن بخوانید و از مخالفتش بر حذر دارید.
ای مردم! من جانشینی خود را به نام امامت و به وراثت در نسل خود تا روز رستاخیز به امانت می سپارم. من آن چه را به ابلاغ آن مامور بودم رساندم تا بر حاضر و غایب و همه ی کسانی که به دنیا آمده اند یا هنوز از مادر زاده نشده اند، حجت باشد. پس باید (ماجرای امروز را) حاضران به غایبان و پدران به فرزندان، پیوسته تا روز قیامت، برسانند.»(23) خطبه ی غدیر پیامبر اکرم اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
اهمیت پیام امامت و پیشوایان غدیر آن چنان است که بالاترین رتبه ی امر به معروف و نهی از منکر را در کلام نبوی به خود اختصاص می دهد و همه باید به انجام این فریضه ی مهم الاهی موفق شوند و این است آب گوارایی که از دریای لطف و رحمت الاهی سرچشمه گرفته است تا همیشه ی تاریخ را سیراب سازد و سیاه و سپید،عرب و عجم، آزاد و بنده، بزرگ و کوچک را در بر گیرد و باید تا روز قیامت، حاضران به غایبان، آگاهان به نا آگاهان و پدران به فرزندان به عنوان وظیفه ای همگانی پیام غدیر را برسانند.
نبی اکرم اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم سخنانش را ادامه می دهد:
«ای مردم! صراط مستقیم خداوند که شما را به پیروی از آن فرمان داده است منم و بعد از من، علی و سپس فرزندانم از نسل او؛ پیشوایانی که به سوی حق هدایت می کنند و به یاری حق، دادگری می نمایند…
ای مردم! هر کس خدا و رسولش و علی و امامانی را که معرفی کردم اطاعت کند، به یقین به رستکاری بزرگی دست یافته است.(24)خطبه غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم .
غدیر روز نشان دادن شاه راه مستقیم الاهی به سوی سعادت و بهشت است و برای همیشه ی تاریخ. غدیر برکه ی خوش بختی انسان و انسانیت است که پیشوایان حق آن را می نمایند و ره پویان این صراط مستقیم را به جنه الماوای جاوید وارد می سازند.
آن حضرت سخنان خویش را پی می گیرد:
«ای مردم! خداوند عزیز و بزرگ، دین شما را با امامت او کامل فرمود. پس کسانی که بدو و به جانشینان او اقتدا نکنند تا روز قیامت اعمالشان از بین خواهد رفت و جاودانه در آتش خواهند بود.
ای مردم! بعد از من، سردم دارانی خواهند آمد که به آتش دعوت می کنند و روز قیامت یاری نمی بینند.»(25) خطبه ی غدیر پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم.
پیداست که پیام امامت پیشوایان حق آن چنان مهم است که شیطان را به کمینگاه می برد و خشمناک از هدایت بشر، هم چون دشمنی سوگند خورده با کوله باری از تجربه و مکر و حیله، به مصاف امت فرستاده ی خاتم می شتابد.
دشمنان خدا و پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم، یعنی منافقان ریاکار و پست، به وسوسه ی شیطان، تمام تلاش خویش را در فراموشاندن غدیر به کار می گیرند. طومارهای نفرین شده امضا می کنند تا امامت به علی مرتضی و اولاد مطهرش نرسد و غدیر فراموش شود.
غدیر فراموش شود تا سقیفه پا بگیرد.
غدیر فراموش شود تا مبعوث غدیر را دست بسته به مسجد کشانند.
غدیر فراومش شود تا فرق علی علیه السلام شکافته گردد.
غدیر فراموش شود تا راه بر زهرای مرضیه علیها السلام در کوچه ببندند.
غدیر فراموش شود تا امام مجتبی علیه السلام شهید گردد.
غدیر فراموش شود تا عاشورایی در کربلا بر پا شود.
غدیر فراموش شود تا اهل بیت پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم تنها بمانند و یادگارهای پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم به شهادت برسند و انسان ها به محنت دچار گردند.
خطیب مهربان غدیر پس از این همه تاکید بر امامت امیر مومنان علیه السلام، خط هدایت را تا پایان روزگار و تا دوران آخرین قافله سالار هدایت، حضرت بقیه الله الاعظم حجه بن الحسن العسکری علیه السلام، ترسیم می کند و موعود و مهدی اسلام را به بشریت می شناساند. گوش فرا دهید! باز هم پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم برای هدایت امت سخن می گوید:
«بدانید که آخرین امامان از ما، مهدی است.
بدانید! اوست انتقام گیرنده از ستمگران.
بدانید! اوست گیرنده ی انتقام خون اولیای خدا.
بدانید! اوست یاری دهنده ی دین خدا…
بدانید! اوست که کارها بدو واگذار شده است.
بدانید! اوست حجت پایدار و بعد از او حجتی نیست. هیچ حقی نیست مگر همراه او و هیچ نوری نیست مگر نزد او.
بدانید! اوست که کسی بر وی پیروز نمی شود و کسی در ستیز با او، یاری نمی گردد.
بدانید! اوست ولیّ خدا در زمین و حاکم او بین خلقش و امین خدا در نهان و آشکارش.»(26)«احتجاج» طبرسی، گزیده هایی از خطبه ی نبوی.
اگر غدیریان، از غدیر روی بر نمی تافتند، سرنوشت دین و امت نه این بود که رقم خورد. اگر پیمان شکنان دست از پیروی هارون امت بر نمی داشتند و بر دیگران اجتماع نمی کردند، امیر قافله ی هستی، بشر را تا آخرین مدارج قرب پیش می برد و اگر آموزگار راستین علم و عمل را خانه نشین نمی کردند، انسانیت آخرین پله های نردبان تکامل را در می نوردید.
آری، در غدیر می رفت تا امت در پرتو مشعل حیات بخش واحدی جمع شوند و دست های شیطان بسته و بشریت بر مرکب رحمانی علم و تقوی سوار گردد و بدین ترتیب، بنی آدم با تمسک به دامان علی و دودمان وی، «اسب شرف از گنبد گردون بجهانند.»
… اما دریغ که دنیا دوستی جمعی نگذاشت تا شیطان بیش از این مایوس شود و وحدت پیروان مسلمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پس از رحلت آن بزرگ مرد برقرار بماند! گروهی بنای تحریف را در دین گذاشتند و اصول و فروع آن را با هوی و هوس خویش به هر کجا که خواستند کشیدند و بدعت را به عنوان سنت برای آیندگان به ارث نهادند.
این نصیب ما از فراموش شدن غدیر و راه افتادن سقیفه می باشد. به راستی که اگر امروز بشر گم کرده راه است و در محنت غیبت دست و پا می زند و از دیدار امامش محروم است، این همه محصول ظلمی است که از فراموشی غدیر و ننگ سقیفه بر دامن بشریت نشسته است.
پس امروز بر ماست که دست بیعت به سوی امام زمان علیه السلام دراز کنیم و با جان و دل به آن امام همام عرضه داریم:
سلام بر تو ای یادگار غدیر! سلام بر تو ای وارث علی و ای یاری دهنده ی دین پیامبر!
ای میراث دار غدیر! ما پیام جدت را شنیدیم و اینک در آستانه ی غدیر از ژرفای وجود با تو بیعت می کنیم و از خداوند سبحان، فرج و ظهورت را آرزو داریم و عهد می بندیم که تا روزی که زنده ایم، از این اعتقاد دست بر نداریم و شما را یاری کنیم.
می یابید که پیام غدیر فقط به زمان حیدر کرار منحصر نیست. غدیر پس از امیر المومنین، امام مجتبی دارد، سید الشهداء دارد، زین العابدین دارد، امام باقر و صادق و کاظم و رضا دارد، امام جواد و هادی و عسکری دارد و در این زمان، امام حاضر و حی غدیر مهدی آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
آری، غدیر واقعه ای است که در آن، خداوند هدایتش را برای همیشه ی تاریخ گسترش داده و اطاعت از سلسله ی امامان را خواسته است تا سعادت ابدی قرین آنانی باشد که غدیر و پیام غدیر را فرا راه زندگی خود قرار داده اند.
امیدواریم پس از مروری بر آثار و کتاب های عرضه شده در این موضوع، شما را با وظیفه و مسئوولیتی که در قبال غدیر داریم بیش تر آشنا کنیم.
پروردگارا! توفیقی عطا کن تا به توصیه ی اکید پیامبرمان، پیام غدیر را بدانیم و به دیگران برسانیم.
ما را که مدعیان ولایت امیر غدیریم به تمسک به حبل ولای موعود غدیر و هدایت یابی از مقام آن امام معصوم و ادای پیمان هدایتش توفیق بده.
ما را موفق بدار تا بر سلامتی و فرج آن یگانه وارث غدیر دعای مستمر داشته باشیم.
آمین
غرفه ی 4: ما و غدیر
« السلام علیک یا میثاق الله الذی اخذه و وکده.»(27) احتجاج 2: 316، زیارت آل یاسین
« سلام بر تو ای پیمان خدا که آن را ستانده و محکم گردانده است.»
ما بندگان درگه خلاق سرمدیم از دوستان حیدر و در دین احمدیم
زیر لوای آل علی صف کشیده ایم چشم انتظار مهدی آل محمدیم
با اهمیت غدیر و ماجرا و پیام آن آشنا شدیم. باید بدانیم که معرفت به یک رهبر معصوم الاهی ما را متعهد می سازد تا بر اساس آن معرفت، وظایفمان را در برابر او بشناسیم و بدان عمل کنیم.
غدیر مراسمی برای معرفی سلسله ی امامانی بود که پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، تا قیامت، جانشین آن حضرت اند و هدایت و رهبری امت را به دست دارند، امامانی که علم کتاب و دانش تکالیف الاهی نزد آنان سپرده شده است و میزان و معیار هر حق و حقیقت و برگزیدگان خدایند؛ از امام علی بن ابی طالب تا حضرت مهدی علیه السلام. بر امت است که آنان را حمایت و به آن ها مراجعه کنند و از ایشان بهره گیرند. مردم آخر الزمان نیز از این حکم مستثنی نیستند؛ زیرا اینان هم مخاطبان واقعی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در غدیر سال دهم هجری بوده اند؛ چه منشور غدیر پیامی برای همه ی تاریخ است.
ما در این دوران، پیشوایی داریم که به امامتش معتقدیم. در اندیشه ی شیعی، آن امام بزرگوار مصدق زنده و بارز و آخرین ستاره از منظومه ی رهبران آسمانی است که نبی گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در خطابه ی غدیر خود معرفی فرمودند. این است که خود را از نعمت وجود امام محروم نمی دانیم؛ گرچه آن حضرت در غیبت به سر برند.
در باور ما، غیبت امام یعنی حاضر بودن او در سطح جامعه و زندگی به طور ناشناس. از این روست که می گوییم: باب امامت بسته نیست و امام نشسته بر مسند امامت و دارای شؤون امامت است. بدین سان، تمسک به امام و بهره وری از نور وجود او به دیدار جسم مبارک آن حجت الاهی مشروط نیست. می توان به سوی او تقرب جست و در آستان او را کوبید و به راستی هدایت و بصیرت در کارها و نیز حل مشکلات و معضلات خویش را به وساطت او از درگاه خداوند مسألت کرد که این در باز شدنی است.
پیامبر بزرگ ما صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
« من طلب شیئا و جد وجد و من قرع بابا و لج و لج.»(28) غرر الحکم، ح 8490.
« هر که طالب چیزی باشد و در راه آن جدیت کند. آن را خواهد یافت و هر که دری را بکوبد و برای باز شدن آن اصرار ورزد، عاقبت وارد خواهد شد.»
گفت پیغمبر:« اگر کوبی دری
عاقبت زان در برون آید سری»
آن قدر در می زنم این خانه را
تا ببینیم روی صاحب خانه را
امام زمان علیه السلام خود در یک توقیع، برای جوانی جویای هدایت فرمود:
«إن استر شدن أرشدت و إن طلبت وجدت.»(29) بحار الانوار 51: 339-340.
«اگر طالب باشی، خواهی یافت و اگر هدایت بجویی، راهنمایی خواهی شد.»
به یقین، اشراف روحانی و قدرت ربانی او چنان است مه نجوای شیعیان را در خانه هایشان می شنود و با حمایت های آشکار و نهان خویش، پاسخ گوی آنان خواهد بود. در عین حال، دیدار حضوری ایشان در صورتی که اراده ی آن بزرگوار بر آن تعلق گیرد امری غیر ممکن نخواهد بود؛ چنان که تجلیات و تشرفات بسیاری در دوران غیبت کوتاه و بلند آن کعبه ی دل ها اتفاق افتاده است.
نصب و اقامه ی امام بر کرسی امامت از سوی خداوند انجام گرفته است و امام زنده در هر زمان اولین و مهم ترین مرجعی است که باید مورد توجه و مراجعه ی مردم آن روزگار قرار گیرد. پدیده ی غیبت و ظاهر نبودن او نباید سبب شود تا برای او شأن کم تری نسبت به امامان گذشته قائل شویم! ظرافت این نکته چنان است که حتی برخی از بزرگان در بعضی از موارد از آن غافل مانده اند. داستان مقدس اردبیلی آن هنگام که برای حل مشکل علمی به امیر المومنین علیه السلام متوسل او را حل کند نمونه ی بارز این مسأله است و امیر مومنان علیه السلام این نکته ی ظریف را به این عالم متقی تذکر می دهد:
«به سراغ فرزندم مهدی که امام زنده ی توست به مسجد کوفه برو و پاسخت را از او دریافت کن؛ او امام زمان توست.»
در غدیر خم، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وقتی معنا و مفهوم ولایت را توضیح دادند و از همه ی مردم گواهی گرفتند که نسبت به آنان از خودشان سزاوارتر و صاحب اختیار ترند(30)«ألست أولی بکم من أنفسکم؟»
منشور ولایت امامان را صادر فرمودند که: « من کنت مولاه فهذا علی مولاه…»؛ یعنی هر کس من بر او مولویت و اولویت دارم علی علیه السلام را هم نسبت به خود اولی به تصرف بداند و هر که مرا صاحب اختیار و سرپرست خود می داند، و هر که مرا صاحب اختیار و سرپرست خود می داند، علی علیه السلام را هم، به معنای کامل کلمه، صاحب اختیار و سرپرست خویش بداند و این مولویت تا قیامت در نسل علی علیه السلام خواهد بود. هم از این رو، فرمودند:
«بر هر یکتا پرستی، حکم او جاری و کلام او روا و فرمان او نافذ است. فرمان برداری از ائمه علیهم السلام بر همه واجب است.»
لازمه ی اعتقاد به ولایت امام علیه السلام این است که مومن امامش را بیش از خود نسبت به همه ی امور صاحب حق بداند و برای ایشان در همه ی کارهای مربوط به خویش اولویت قائل شود و خواست حضرتش را در هر مسأله ای جستجو و اطاعت کند.
در عصر حاضر که امام عصر علیه السلام، عهده دار کارگزاری و فرمان روایی جهان مستلزوم مولویت آن حجت الاهی نسبت به ما این است که ایشان را در همه ی امور، صاحب اختیار خویش بدانیم و همواره خود را نشسته بر خوان پر برکت آن مولا ببینیم و همه ی هستی امکاناتی که در اختیار داریم جز در مسیری که مورد خشنودی حضرت اوست، به کار نبندیم بلکه امور خود را، در همه ی لحظه های عمر، مطابق رضای آن قبله ی دل ها جهت دهیم.
غدیر روز میثاق مأخوذ(31) تهذیب 3: 143است؛ روزی که امامت همه ی امامان به نحو کامل و رسا به همگان ابلاغ شد و از همه ی مردم بر این مطلب پیمان و میثاق گرفته شد. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به مقتضای موقعیت و کثرت جمعیت، در مرحله ی اول، به پذیرش قلبی و اقرار زبانی اکتفا فرمودند و سپس برای رسمیت بخشیدن بیش تر دستور دادند دو خیمه بر پا شود. آن گاه خود و مولا علیه السلام هر یک، در یکی از خیمه ها جلوس فرمودند تا مردم ابتدا با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و سپس با امیر المومنین علیه السلام دست بیعت دهند و انتصاب آن حضرت را به امامت و صاحب اختیاری تبریک و تهنیت گویند.
اینک، اگر کسی صادقانه به پیمان غدیر پای بند بود و در هر عید غدیری، با خدا و پیامبر خدا و پیامبر و امامانش تا حضرت بقیه الله علیه السلام تجدید بیعت کرد، از کسانی که در غدیر حاضر بودند چیزی کم ندارد.
اگر امام زمان علیه السلام تنها میثاقی است که خداوند در حال حاضر بر روی زمین دارد و در غدیر دعوت کننده ی الاهی به اسم و صفت معرفی اش فرمود و از همه ی مردم تا روز قیامت، خواست تا پیمان مولویت او را بر عهده گیرند، می توان در روزگار غیبت امام عصر علیه السلام هم، در دل با آن حضرت بیعت کرد. از این رو خواندن ادعیه ی مأثوری هم چون دعای عهد یا… که نمادی برای این تجدید بیعت قبلی است، توصیه شده است.
لازمه ی بیعت با امام زمان علیه السلام، اطاعت است و پای بندی بر محتوای پیام غدیر و پذیرش مولویت آن امام همام.
اگر ما خود را شیعه ی امام علیه السلام می دانیم، باید ببینیم عمل ما چقدر مطابق پیمانی است که با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بسته ایم. آیا با دل و جان و زبان تسلیم نبی و وصی شده ایم؟ زبانمان چه قدر در جهت خشنودی ایشان چرخیده است و در نهایت، فلب ما چه مقدار در خدمت مولایمان بوده است؟ چه قدر از سال های عمر و امکانات خویش را در راه کسب رضای محبوب صرف کرده ایم؟ آیا بر ادای حقوق امام زمان خود اهتمام ورزیده ایم؟
با هم، به حضور پیام آور مهربان و نبی گرامی اسلام که درود خدا بر آن حضرت و خاندانش باد عرضه می داریم:
یا رسول الله! در غدیر خم، دستان نیاکانمان را در دست امام زمانشان، علی بن ابی طالب علیه السلام، نهادی و آنان را فرمودی که از او پیروی کنند و یاد آور شدی که پای بندی بر پیمان غدیر، سعادت دنیوی و اخروی ما را تأمین می سازد.
اینک که پیامت به ما رسید، ما نیز دست بیعت به سوی تنها زنده ی حاضرت، حضرت مهدی علیه السلام دراز کنیم و اعلام کنیم که او امام زمان ماست و پیشوایی که تو به فرمان الاهی منصوب اش داشته ای. در همه حال، به او توسل داریم و منتظریم تا با ظهورش حقیقت غدیر با انجام رسد. برای فرجش دعا می کنیم و برای یاری اش آماده ایم و هرگز از او غافل نخواهیم بود و بر این عهد پای بندیم؛ باشد که وفاداری ما به غدیر و وارث غدیر قلب آن پیامبر مهربان را خشنود سازد و ما را به عاقبت خیر و رستگاری و سعادت برساند.
در غدیر، مسلم شد: آنان که از خدا و رسولش و علی و فرزندانش علیهم السلام که صراط مستقیم الاهی اند اطاعت کنند، بی گمان، به رستگاری و بهشت دست می یابند و کسانی که با آنان مخالفت کنند، رانده ی درگاه خدا و اهل شقاوت اند و به دوزخ وارد خواهند شد و این ثمره ی دو نوع ارتباط و بر خورد مختلف با امام است.
اطاعت از وصی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت مهدی علیه السلام در آن است که به پیمان غدیر و عهد امامت آن مولا وفادار بوده و خود را به اعمال شایسته بیاراییم و از گناهان و لغزش ها دوری کنیم تا نشان دهیم که اماممان را دوست داریم و از آن چه او نمی پسندد گریزان ایم و به عهد اطاعت از او پای بندیم و بر انجام پیمان خود، سستی نمی نماییم.(32) رک. توقیع شریف آن حضرت به شیخ مفید.
اگر وفادار بودیم و توفیق طاعت خواستیم و تسلیم امر آن بزرگوار شدیم و راه هدایت و صراط مستقیم الاهی را از او طلبیدیم، مشمول عنایات ویژه ی امام عصر علیه السلام می گردیم و نظر لطف حضرتش را بر خود بیش تر احساس می کنیم.
هشیار باشیم تا شیطان و دست یارانش ما را در اطاعت از آخرین بازمانده ی غدیر، حضرت مهدی علیه السلام، باز ندارند؛ چه از غدیر سال 10 هجری، هنوز 70 روز بیش تر سپری نشده بود که نگذاشتند جهانیان از آن کوه شرافت و فضیلت و حکمت و عصمت و آسمان شجاعت و غیرت و جوان مردی و مروت و فتوت و دریای علم و صبر و وفا و صفا در این کویر خشک و تفتیده ی دنیا بهره گیرند و بفهمند که علی نسخه ی منحصر به فرد عالم هستی است. نگذاشتند جانشینان پاکش را، حتی لحظه ای، بچشند و آن دریا در دل زمین نهان شد.
آری، شکوه غدیر را بر تابیدند و حرمت امیرش را فرو نهادند و جان و روح و ناموس غدیر را در همسایگی مرقد آن پیامبر رحمت، آزرده ی جفا کردند و چه کفرانی بر اتمام نعمت الاهی و چه دشمنی و عنادی با اکمال دین و شریعت ورزیدند! آن چنان بر امیر غدیر ستم آوردند که گویی استخوان در گلو و خار مغیلان در دیده داشت و در آن حال، چاره ای نمی یافت جز شکیبایی.
چه بسیار از همان ها که در ایام غدیر در حضور آموزگار و آورنده ی شریعت، برای سلام و تبریک به مولای غدیر و پیمان بستن با او بر یک دیگر پیشی می جستند، آن عهد و پیمان زیر پا گذاشتند و فردا و فرداهای غدیر…
افسوس که چه خسران و خسارتی بر بشریت بار شد و چه حسرت و افسوسی باقی ماند! این همه انتظاری که کشیدیم نتیجه ی همان پیمان شکنی است که بر امیران غدیر روا شد. آری، کسی که حق خدا را در مورد ولیّ برگزیده اش ادا نکند و بدو تمسک نجوید و صراط مستقیمی را که خدا گشوده است نپیماید، مسلماً دچار راه زنی هم چون شیطان می شود.
غدیر را جایگاهی یافتیم که فرمان خداوند در آن به اجرا و پیامش که امامت امامان از غدیر تا قیامت بود ابلاغ شد؛ پیامی که پیام آور خدا رساندش را فریضه ای بزرگ شمرد و از حاضران پیمان گرفت تا به عنوان مهم ترین معروف، این پیام را، تا روز قیامت، به غایبان برسانند.
از این رو، ابلاغ پیام غدیر قطعی و واجب است و اگر ما شیعه ای بودیم که به یمن غدیر مولایمان، پیام رسان غدیر به نسل های بعد شدیم، نیک بخت ایم؛ زیرا نه تنها فرمان الاهی را به اجرا در آورده ایم که کاری پیامبرانه کرده ایم و گامی در پی امامان هدایت و غدیری خود برداشته ایم.
اولین یاد آور و پیام آموز غدیر دخت عزیز رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بود که در مسجد النبی، ضمن خطابه ای پر شور، مهاجر و انصار را مخاطب قرار داد و فرمود:
«شگفتا! آیا غدیر را فراموش کرده اید؟ فراموش کرده اید یا خود را به فراموشی زده اید؟! مگر پدرم در روز غدیر خم برای کسی عذری باقی گذاشت؟!»(33) دلائل الإمامه: 5.
زهرای اطهر سلام الله علیها یک لحظه از پا نشست تا غدیر پنهان نشود و فراموش نگردد و تا آن جا بر این حق از دست رفته پای فشرد که دژخیمان خانه اش را به آتش کشیدند و جسم نحیفش را پشت آن در نیم سوخته ی شعله ور، از سر ستم فشردند.
خواستند غدیر را در مسلخ سقیفه ذبح کنند. اما یادگار رسول از یاری همسر و امام غریب خود دست بر نداشت. از علی گفت و گفت تا سرانجام جان بر سر این راه گذاشت. این بود که برای همه ی غدیریان الگو شد و این سان به ما آموخت که برای رساندن پیام حیات بخش غدیر، باید خروشید و در ابلاغ آن به همه ی نسل ها با همه ی توان از دل و جان کوشید. دار و ندار خویش را در این راه باید داد.
اینک، وظیفه ی ما در غدیر بر طرف کردن گرد و غبار غربت از چهره ی امیران غدیر است تا آن که غمی از دل امام عصر علیه السلام بزداید.
اگر ما از امت مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم هستیم و به فرمان بزرگداشت غدیر و ابلغ پیامش متعهدیم و آن را برترین معروف می دانیم که باید بدان امر کرد، حتی با دست خالی و پای برهنه و پیاده باید به راه افتیم و چونان سلمان و ابوذر و مقداد و عمار که غربت غدیر و امیرش را دریافته بودند از ولایش دم زنیم و بانگ برداریم که : حق با علی است.
آری، ما مولویت و صاحب اختیاری علی و فرزندانش علیهم السلام را به همه جا و همه کس می رسانیم تا در روز رستاخیز، در برابر رسول خدا و عترت او شرمنده نباشیم.
ابلاغ پیام غدیر خدمتگزاری به آستان امام عصر علیه السلام است و بهترین توفیقی که خداوند ممکن است در روز مبارک و فرخنده ی غدیر به آنان که در خواست می کنند، عطا فرماید. اگر در مسیر رضای امام عصر علیه السلام تلاش و کوششی کردیم و در زمان حاضر، او را به مردم مضطرب و بیچاره ی زمین شناساندیم تا گامی به امام زمانشان نزدیک شوند، وظیفه ی غدیری خویش را به جا آورده ایم و پیام غدیر را در حد خود ابلاغ کرده ایم و آن گاه که این چنین شد، بهترین عیدی الاهی در این ایام نصیبمان شده است.
غدیر عید ولایت کسی است مه جدیت هدفمند کردن زندگی و اهمیت کوشیدن در بندگی را به ما نشان داد. عید مولایی که بازی اش با کودکان یتیم بود و شادی اش نبودن دلی غمین؛ جلیس محرومان بود و انیس مظلومان.
… و اکنون در آستانه ی غدیریم! آیا من و تو آن چنان که رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «غدیر، افضل اعیاد امت من است» این عید را بزرگ ترین و برترین عیدمان می دانیم و برای رسیدنش روز شماری می کنیم؟ آیا شور و نشاطی که در غدیر بر پیامبر خدا نمودار بود در ما نیز هست؟
اگر محبت مرتضی علی و فرزندانش تا امام زنده ی این زمان، در خانه ای راه یافت، آن خانه آباد و نورانی شده است؛ هر چند آن خانه سرای دلی باشد و چه خانه ای پاک تر از دل؟
هر یک از ما وظیفه مندیم تا بر اتمام نعمت الاهی و اکمال شریعت محمدی شکر و سپاس به جا آوردیم و بایسته ی این شکر آن است که نگذاریم غدیر از یاد رود و هر ساله غریبانه بیاید و برود و تا سالی دیگر، فراموش شود. باید قدردان غدیر باشیم و به تعظیم آن همت گماریم. ساده ترین کار آن است که به سنت پدران، با دیدار سادات، احترام خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بیش تر بگزاریم.
غدیر، روز دوری از گناهان و آمرزش خطای بندگان است. روز راندن شیطان است؛ نه خواندن او. روز صیام و بندگی است؛ نه عیش و لهو پیشگی.
بیاییم طعم شادمانی غدیر را در کام کودکان، نوجوانان و جوانان شیرین کنیم و آنان را با شمیم مهر و محبت امام عصر علیه السلام آشنا سازیم تا هر ساله منتظر باشند. عید گرفتن غدیر اگر فرهنگی عمومی شد و میان مردم رواج یافت؛ هم چون عاشورا فرو نشاندنی نیست. سرور و شادی در غدیر به همان قدر مهم است که عزاداری و ماتم در محرم. آن هنگام که وظیفه ای را که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود به انجام رسانده ایم و دل و جان جوانانمان را با بیان مکارم اخلاقی پیشوایان گران قدر خود، از علی مرتضی تا مهدی آل محمد علیهم السلام، روشن کرده ایم تا به خود ببالند که مولایشان علی است و بنازند که شیعه ی مهدی اند. آن گاه لذت مولویت و عنایاتشان را خود خواهند چشید.
اگر در غدیر که نه، در تمام ایام، درد غربت دین و مظلومیت امیر غدیر را در سینه داشتیم و باری، به عیادت بیماران و تفقد ایتام و گره گشایی از گرفتاران رفتیم و سلامشان کردیم و مبارک باد گفتیم و رنج بیمار و درد بی پدری و ظلم دیدگی از بی مروتی و نبود عدالت را در جانشان التیامی بخشیدیم و هدیه ای، هر چند کوچک به گونه ای که خجالتی نیاورد و هیچ منتی از ما نبینند تقدیمشان کردیم و یا علی گویان به خدایشان سپردیم…، شاید گوشه ای از وظیفه ی غدیری خویش را به انجام رسانده و کاری کرده باشیم تا پس از رفتنمان، نه ما را، که از علی تا مهدی را علیهما السلام دوست بدارند… و این است بزرگ داشت غدیر.
پیام غدیر بشارتمان داد که مولایمان زنده و حاضر و آخرین پیشوا از سلسله ی امامان است. اوست که کارها بدو واگذار شده است. اوست که کسی بر وی پیروز نم یگردد. اوست امام و حجت باقی و پس از وی حجتی نیست. هیچ حقی نیست مگر هم راه او و هیچ نوری نیست مگر نزد او. آری، او امین خدا ولی او در زمین است.
امروز یگانه وارث زنده ی غدیر، امام حاضر من و شماست؛ همان امامی که خداوند از میان مخلوقاتش برگزیده و در پیشگاه او صاحب منزلت است؛ همان امامی که علوم همه ی انبیا بدو رسیده و وارث هر دانش و چیره بر علمی است؛ همان امامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در غدیر بشارت ظهور و فراگیری عدلش را در زمین به همه ی انسان ها داد. او هم اینک وارث ولایت علوی است.
بیاییم در این زمان همه ی توجه خود را به آستان او معطوف کنیم و برای یافتن حق (34) «لا حق إلا معه» بر گرفته از خطبه ی نبوی. و کسب نور هدایت(35) «لا نور إلا عنده» بر گرفته از خطبه ی نبوی.، به در گاه او متوسل شدیم و در خانه ی او را بکوبیم. ملاک حق، امروز وجود اما حی است. به همین دلیل، آن محبوب دل ها به آن عالم شیفته و شیدا اشاره فرمود که:
«جستن معارف(والای دینی)، جز از راه ما(خاندان) به انکار ما می انجامد.»(35)«طلب المعارف من غیر طریقنا أهل البیت مساوق لإنکارنا».
این همان سخن امام صادق علیه السلام است:
«دروغ می گوید کسی که گمان دارد که از شیعیان ماست؛ اما به دست آویزهای دیگران تمسک می جوید.»(36) بحار الانوار 2: 98: «کذب من زعم أنه من شیعتنا و هو متمسک بعروه غیرنا.»
به لحظات پایانی نزدیک شده ایم. با بزرگواری کاستی هایمان را بر ما ببخشایید که این بضاعت مزجاه ما نشانه ی کوچکی ماست و گرنه کتاب فضل آن خاندان تمام شدنی نیست. کوشیدیم تا حد توان، گوشه ای از فضایل و کمالات امیر غدیر و سلسله ی پیشوایان از فرزندانش را به همراه پیام غدیر به گوش جان شیفتگان و شیعیانش برسانیم.
امید آن که عیدی ما از ساحت مقدس حضرتش لبخند رضایتی باشد که از تلاش اندکمان بر چهره ی مهربانش می نشیند.
خوش حال باشید و دل مسرور دارید که فرزند «علی» در راه است و صبح پیروزی آمدنی است. اگر توفیق درک محضر او را یافتید، دست در دستش گذارید و با او صادقانه و از سویدای دل، بیعت کنید و عید غدیر را به آستانش تبریک گویید و بدانید که دولت عدل او تجسم آرمان بعثت و غدیر و عاشوراست.
خدایا! توفیق شکر نعمت غدیر را به ما ارزانی دار تا قدردان غدیر باشیم و به تعظیم آن همت گماریم.
خدایا! تو را به روح ولی ات علی علیه السلام همو که چشم بر هم زدنی، به یگانه تو شرک نورزید سوگند می دهیم در فرج فرزندش مهدی علیه السلام شتاب فرما.
خدایا! ایمان و تقوایی عطایمان کن تا ابرهای سیاه غیبت سبب محروم ماندن ما از تابش خورشید وجودش نگردد. چشمان ناقابلمان را به چهره ی پر فروغ آن ولی خدا که به یمن وجود او زنده ایم و نفس می کشیم منور ساز.
«اللهم أرنی الطلعه الرشیده و الغره الحمیده
و اکحل ناظری بنظره منی لیه…»